Eèn keer in de zoveel weken komt er een mevrouw naar de bibliotheek, een dame op leeftijd, gedistingeerd, teer en broos. Haar bewegingen zijn buitengewoon zachtjes en voorzichtig net als haar stem alsof alles om haar heen zomaar kan breken en in duizend stukken kan vallen als ze te snel beweegt of te hard praat. Als ze me ziet, verschijnt er een glimlach op haar gezicht, heel eventjes maar, terwijl haar ogen blijven stralen. En iedere keer dat we mekaar ontmoeten houdt ze mijn hand een moment lang vast, en dan zegt ze: ‚Ik ken u allang en ik ken u goed, ik weet alleen niet meer precies hoe en waar we elkaar hebben leren kennen.‘ En dan vertel ik haar iedere keer opnieuw het verhaal van onze eerste ontmoeting. Dat het enkele jaren geleden is dat wij van de bibliotheek een cursus volgden waarbij het èèn van onze opdrachten was naar buiten te gaan en op straat mensen aan te spreken en te interviewen omtrent ‚klanttevredenheid‘. En dat zij mij of ik haar tijdens deze actie zomaar in de armen liep. En zo was het begonnen.
Ze was toen, midden op straat, begonnen over haar leven te vertellen. En dat doet ze nu nog steeds, iedere keer dat we elkaar zien. Nooit lang en nooit uitgebreid, zoveel tijd zou ze voor zichzelf nooit opeisen, heel eventjes maar, voortdurend om zich heen kijkend of ze niemand hindert, niemand in de weg staat. Dan vertelt ze over wat ze heeft meegemaakt, over de korte vakanties af en toe samen met haar nichtje en over de vele lange, lege uren en dagen. Ja, daar heeft ze het vooral over, over haar eenzaamheid. Bij wijze van afscheid drukt ze nog eens zachtjes mijn hand, bij de poortjes zwaait ze nog eens naar me. ‚Ik ben zo blij dat ik u ken‘, zei ze de laatste keer, en ik voelde een brok in mijn keel. ‚Ja, ik ook‘, dacht ik, maar toen was ze alweer uit het zicht.
Author Archives: fabje
Strandwandeling
De kleuren van de regenboog
In haar reeks ‘Spaanse verhalen’ van Tanja Nabben ging het afgelopen woensdag over minder leuke dingen die er ook gebeuren in een Spaans dorp. Ze beschrijft haar oorspronkelijke naïviteit als haar Bambi-fase, een begrip waar ik wel iets mee kan. Nadat ik het stukje over de ‘Fellini-gruwel’ gelezen had, kon ik niet anders dan tegenover mezelf bekennen dat ik eigenlijk ook liever in een Bambi-fase verkeer…
Met eenzelfde naïviteit keek ik, en ik schaam me niet om het te zeggen, altijd naar kinderboekenschrijvers en hun werk. Ik zag ze als kind gebleven persoonlijkheden met de kostbare gave nooit het gevoel van kind zijn en kinderlijke onschuld, openheid en nieuwsgierigheid te verliezen, bevoorrechte mensen die de taal van kinderen beheersten en alledaagse en/of fantastische verhalen in de taal van kinderen konden vertalen en uitleggen. Mensen die dan ook in een soort sprookjesachtige wereld verkeerden. Want hoe kun je anders zoiets moois verzinnen?
Nu begint mijn luchtkasteel een beetje af te brokkelen. Ook kinderboekenschrijvers moeten vechten om te overleven, de concurrentie is gigantisch, de werkelijkheid is hard en kent geen erbarmen en de strijd is niet altijd eerlijk…
Net zoals in de wereld van de volwassenen literatuur is er het systeem van bestsellers ingeslopen, van een Top 10, een Top 100… nee, eerder een Top 10. Dat zijn de meest verkochten, de kaskrakers, boeken die de winkel uitvliegen, boeken waar je in de rij voor moet staan, boeken die succes garanderen.
Nu las ik toevallig vandaag een stuk van Marcel van Driel ‘Paul van Loon maakt dik’. Ik ben het helemaal met hem eens! Een beoordeling van een boek of een recensie moet onafhankelijk zijn van verkoopcijfers en gradaties en criteria van trendy of topper of wat dan ook. Boeken die razend populair zijn, zijn zeker niet bij voorbaat pulp, evenmin maakt het deze boeken automatisch tot ‘de besten’ die er zijn. Ik wil hier ook helemaal niet oordelen, geen lijstjes maken van goede en slechte kinderboeken, waardevolle en verantwoorde boeken tegenover ‘snoepjesboeken’ stellen. Waar het mij om gaat is mijn vrees te uiten, dat er stilletjes en zonder veel ophef een heleboel mooie boeken uit de kinderboekenwereld gaan verdwijnen, omdat er slechts een handjevol uitgeverijen over de middelen beschikken om èèn product zodanig te promoten, te pushen en omnipresent te maken dat er snel de indruk ontstaat dat er anders niets bestaat of in ieder geval verder niet ter zake doet. En ja, ik kan zomaar een voorbeeld noemen. De ontzettend leuke „Donders“ serie van Selma Noort dreigt bijna onopgemerkt in rook op te gaan.
Kinderen zijn gevoelig voor prikkels van buitenaf en hebben geen verweer tegen psychologisch gevoerde campagnes die je betaalt met status ‘buitenbeentje’ als je er geen gehoor aan geeft. Zo’n Top 10 heeft nog een groot voordeel. Je komt altijd met het goede boekencadeau, het is onmogelijk dat je er naast ligt.
Maar een hype is tijdelijk en vluchtig. Ondertussen hebben andere boeken, andere schrijvers allang de ongelijke strijd verloren en verdwijnen hun kleuren van het palet.
En ik herhaal, het is niet mijn bedoeling om te oordelen. Ik kan het geen uitgeverij en geen boekhandel kwalijk nemen, die het zekere voor het onzekere nemen, die in tijden die alles behalve rooskleurig zijn, vooral voor boeken kiezen met weinig risico en met grote kans op winst. Maar ik wil wel graag mijn hoop uiten dat èn uitgeverijen èn de boekhandel moedig en standvastig genoeg zijn om alle kleuren van de regenboog te blijven bewaren… voor jonge lezers en voor kinderen… want alleen in zijn diversiteit, alleen in zijn geheel en in het samenspel van kleuren, is de regenboog mooi en in staat de rijke fantasie van kinderen te evenaren.
Het sterke betoog van Marcel van Driel bevat een mooie zin. ‘… de lezer serieus nemen. Alle lezers.’
Ja, en dan zijn we terug bij af, terug bij mijn naïviteit. Toch denk ik dat het kan.
P.S. Volg de interessante discussie op stoerboek.nl
Mijmeringen
Mijn treinreis blijft nog nawerken. Mijn belevenissen in de stiltecoupe hebben overpeinzingen op gang gebracht die zo simpel zijn als wat, toch had ik die sensatie kennelijk nodig om een aantal dingen voor mezelf duidelijk te krijgen.
Wil je een soort van irritatie bij je klant oproepen, dien je vooral op te treden als meester/juf die tegen een stelletje kleuters praat. Je praat dus TEGEN hen en niet MET hen. Klanten, zeker betalende klanten, stellen het op prijs als ze zo nu en dan naar de regels worden verwezen en te horen krijgen dat ze aan deze niet voldoen. Dat geeft altijd zo’n heerlijk gevoel. Als je, net zoals je in een tjokvolle trein geen keuze meer hebt waar je wilt zitten en dus niet bewust voor een stiltecoupe kunt kiezen, bovenop het feit dat je geen alternatief hebt ook nog eens geconfronteerd wordt met de gewaarwording dat een gebrekkenvertonend aanbod door de dienstverlener gecompenseerd wordt door een arrogante afstandelijke houding, zonder hinder van inlevingsvermogen en klantvriendelijkheid, dan ben je al op de goede weg om duurzame frustraties te creëren.
Mijns inziens wordt er nog steeds teveel over de klant gepraat ipv met de klant. We gaan voortdurend in conclave onderling, binnen het eigen kader. We ontwikkelen visies voor de toekomst, bouwen luchtkastelen, leggen dromen vast in nota’s, bedenken nieuwe concepten en proberen succesvolle concepten te imiteren en ondertussen… DOET Hema gewoon. De ene bibliotheekmarathon volgt de andere op. Nee, er zitten geen klanten tussen, en reacties van klanten vind je ook niet terug op de discussiepanelen waar het om de toekomst van de bibliotheek gaat. Het blijven zo’n beetje dezelfde namen die je overal tegenkomt. Mensen met een visie, met briljante ideeën, zonder meer, maar toch blijft het een soort Lions-Club, een besloten kring, ietwat elitair zelfs.
Het is meer dan duidelijk dat het oude concept niet meer werkt, de cijfers spreken voor zich, door de gedwongen bezuinigingen wordt het er niet beter op. Toch blijven we de oude regeltjes, een hele catalogus van regeltjes en voorwaarden, hanteren, terwijl de trend snel, eenvoudig en simpel is. Ook de regels moeten worden aangepast aan de nieuwe tijd, en als we zien aankomen dat we het een of ander voorgoed moeten verwerpen, dan kunnen we dat beter NU doen. ( Ned Potter schreef hier een overtuigende blogpost over.)
Een tijdje geleden las ik op twitter het volgende:
Don’t tell customers what your „policy“ is, tell them how you’ll help them anyway. (Steve Keating)
En ook een ander statement maakte grote indruk op me:
Netflix and Libraries: You Are What “Your Users” Think You Are, Not What You Think You Are
Het klinkt zo simpel. Het gaat alleen maar om het aanpassen van de focus. De klant is en blijft het middelpunt, of heb ik iets gemist?
Treinreizigers
Als je aan reizen met de trein denkt en de mogelijke vertragingen, het wachten op ijskoude perrons waar je altijd in de tocht staat en het risico van bladeren op de rails even achterwege laat, dan heeft het reizen met de trein ontegenzeggelijk een eigen charme, vind ik. Als ik met de trein reis dan reis ik niet te snel en niet te langzaam, dan voel ik me niet aangespannen zoals vaak tijdens het autorijden, en hoef ik bij aankomst niet te wachten totdat mijn ziel er ook gearriveerd is zoals ik dat voel na een reis in een vliegtuig. Nee, treinreizen betekent voor mij precies het goede tempo, het goede ritme. En vooral nu, in de herfst, zijn de plaatjes die je buiten voorbij ziet komen adembenemend.
Zo zat ik kortgeleden volop te genieten, van alles wat ik met mijn zintuigen opnam, tussen scholieren op weg naar hun ‚werk‘, tussen oma’s die druk in de weer waren met hun kleinkinderen, tussen volwassenen en bijna volwassenen. Zelfs van het gemurmel van al deze stemmen kon ik genieten. Vlak voordat ik mijn bestemming bereikt had, liet een conducteur zich zien, geen gewone, meer een soort toezichthouder, een stevig en machtsbelust mannetje. Hij schreed door de coupe, keek hautain op zijn onderdanen neer en verkondigde ‚U mag hier niet praten en niet bellen. Dit is een stiltecoupe!‘ Toen waren we weer alleen en even was het doodstil. Mensen oud en jong keken verbijsterd naar elkaar, begonnen langzaamaan eerst te fluisteren, dan te praten, weer iets later grappen te maken en te lachen. Alles was terug bij normaal. Toch bleef, tenminste bij mij, een soort irritatie gemengd met onbegrip en sprakeloosheid over. Toen ik uren later weer op weg naar huis was, wist ik dat ik een les had geleerd, dat ik zomaar een gratis crash cursus had gekregen die ik heel makkelijk kon toepassen op mijn werk, het omgaan met mensen en op de bibliotheek van de toekomst. Wordt vervolgd.
(P.S. Foto gejat bij Frans)
Novembermist
Eigenlijk is het van dat soort weer waar je niet werkelijk vrolijk van wordt. Koud en vochtig. Geen stukje hemel te zien. Mist. Maar het is bijna altijd goed weer voor een rondje hardlopen. En dat deed ik gisteren. Samen met G. ging het vanaf Vlissingen via Dishoek naar Zoutelande, over duinen en door het bos. De zee kon je niet zien, alleen vermoeden, en regelmatig was er een scheepshoorn ergens vanuit de mist de horen. Bijna niemand die je tegenkwam, met uitzondering van enkele moutainbikers en andere hardlopers. Het werd een geweldige duurloop van 16 km. Mijn trainer was content, en dan ben ik het ook. En voor je het weet ben je gewoon blij, midden in de mist.
Stilte
Het heeft te maken met de tijd van het jaar, uiteraard. Met de herfst, met het vallen van de bladeren, met de kleuren, met het vergaan en opnieuw beginnen, met het besef van een vervlogen jaar, van een vervlogen tijd… Stilte!
In ‚De herinneringen zien mij‘ van Tomas Tranströmer vond ik het volgende stukje:
Blauwe anemonen
Betoverd worden – niets is eenvoudiger. Het is een van de oudste
trucs van de aarde en de lente: de blauwe anemonen. Ergens zijn zij
onverwacht. Ze schieten omhoog uit het bruine geritsel van verleden
jaar, op over het hoofd geziene plekken waar de blik anders nooit ver-
wijlt. Zij branden en zweven, ja zweven, en dat komt door hun kleur.
Die intense violetblauwe kleur weegt nu niets meer. Hier heerst exta-
se, maar gedempt. ‚Carrière‘ – niet ter zake! ‚Macht‘ en ‚publiciteit‘ –
belachelijk! Natuurlijk zetten zij een grote ontvangst in Niniveh op
touw, zij maakten lawaai en groot gedruis. Hoog aan de zoldering –
boven alle schedels hingen kristalluchters als gieren van glas. In plaats
van zulk een overgedecoreerde en rumoerige cul de sac openen de
blauwe anemonen een geheime gang naar het echte feest, dat doodstil
is.
Friet oorlog
Er was eens een frituur, ergens in het land. En de eigenaar dacht ik ga het eens anders doen. De gevel in een mooi rood schilderen en bij wijze van spreken de menukaart er op zetten. Een mooi geheel, opvallend maar niet té, en het rood past mooi bij de huizen van rode baksteen in de omgeving. Creatief, aansprekend en anders. Ja, anders, dat zeker. En dat viel ook één iemand op die het ongehoorde ging melden aan de commissie, en de commissie ontfermde zich over het ongehoorde gebeuren en vond dat dat werkelijk niet kon. Een definitieve beslissing moet nog komen. Er zijn ondertussen meer dan 400 handtekeningen verzameld van buurtbewoners die de rode gevel wel mooi vinden, maar ja. De kans is groot dat de gevel in zijn oorspronkelijke toestand teruggebracht moet worden. Leve de eentonigheid, leve de standaard! Je moet ook en vooral tegen kleine veranderingen resoluut optreden, anders is het einde zoek. En zo leefden ze nog lang en gelukkig.
Bron: PZC
Foto zonder verhaal
Eigenlijk was ik op speurtocht naar een hart op straat, een leuk project van Karin Ramaker. Af en toe lukt het mij eentje te vinden omdat ik dan goed kijk, attent ben, gefocusseerd. Deze keer vond ik geen hart, maar wel dit plaatje achter een raam en ik dacht aan ‚kunst op straat‘ of iets dergelijks. In ieder geval moest ik er een foto van nemen. Wellicht komt er later nog een verhaal bij.
Op bezoek bij Selma
Vandaag had ik een afspraak en niet zomaar een afspraak… Enkele maanden geleden, ik denk dat het even na de grote vakantie was, las ik op de site van Selma Noort dat ze zich in een winkeltje in Leiden ging vestigen om een ruimte te hebben voor een permanente tentoonstelling van haar schilderijen, want ze schrijft niet alleen kinderboeken…
Vandaag hadden we in haar winkeltje afgesproken en voila, hier is die dus:
Selma had vandaag de herfstetalage ingericht, uiteraard bekroond met een mooi herfstschilderij en als je goed kijkt zie je op de voorgrond ook al een kleine vilten sinterklaas.
Het was een warme ontvangst. Ik mocht kennis maken met een hartelijke en open kunstenares en schrijfster die gepassioneerd en kritisch over het schrijverschap kon vertellen, ook nog na een drukke kinderboekenweek met een volle agenda. Een vrouw met een sprankelende gedrevenheid en een hoofd vol van ideeenkronkels. Naast een nieuw voorleesboek werkt ze aan plannen voor een voorleesworkshop voor ouderen… ik vind het een geniaal plan en kan alleen maar hopen een workshop van haar ook hier bij ons in het mooie Zeeland wordt gehouden.
De ontmoeting met Selma Noort was voor mij bijzonder en onvergetelijk. Dank je, Selma!
